The Me Clone (English) |
La Mi-Klono (Esperanto: Unikodo UTF-8) |
Chapter 33: The Other End “Well, really, it’s nothing more than a related pair of old philosophical chestnuts,” Don answered. “As you see, Donny and I belong to a tradition which deprecates the idea of nation-states, and likes to think that all humanity constitutes a single nation. Now, by the same token, we also belong to the tradition which regards all people as part of one another. It’s the golden oldie, ‘I am you and you are me’, like that Beatles stuff we were quoting the other day.” Donny put in, “Or in the immortal words of Pogo: ‘We have met the enemy, and he is us.’” Sheila interposed a recitation: “‘I am involved in Mankinde; And therefore never send to know for whom the bell tolls … ’” Don followed on: “There you have it: ‘No man is an Iland, intire of it selfe; every man is a peece of the Continent, a part of the maine; … ’ So as you know, the idea of human unity is not exactly a commonplace, but it does endure as a poetic and religious metaphor. And if you happen to be a pacifist, then it’s an invocation you take seriously; you don’t want to kill other people—because they aren’t really ‘other’ people, they’re another part of yourself.” “Sounds kind of Buddhist to me,” Sheila said. “Or Baha’i; whatever; John Donne was a Christian cleric. I think it’s a concept bruited by any number of sages through the ages.” “Including that good old anti-pacifist preacher, Robert A. Heinlein,” Donny added. “You mean Stranger in a Strange Land …?” Sheila piped up. “Exactly!” “The worm story … ?” Sheila continued. “The worm sermon!” Don concurred. “As Valentine Michael Smith was telling his congregation, whenever you meet another sentient being—man, woman, or cat—you are meeting yourself in another guise.” Donny picked it up. “And, of course, in his parable of the worm, there we have our little nightcrawler, burrowing in the earth, meets another worm, says, ‘oh, you’re beautiful, will you marry me?’ …” (They all sang out the punch line synchronously:) “‘DON’T BE SILLY; I’M YOUR OTHER END!’” “So,” Don continued, “Donny and I are the perfect illustration. He’s my other end. And yet …” His voice trailed off. ‘And yet … ?” came the polite prods. “And yet …” (Don was into his grimace of concentration) “there, uh, stylistic differences are cropping up between us already … ” “So?” “You see, this would come as no surprise in terms of your own natural brother. Or having your own kids, let’s say—it’s simply the nature of the beast that one’s children are autonomous different persons than their parents. You give them your genes, but personality is someone else’s department; sheer pot luck. Whereas with Donny, here, my other me, I wasn’t expecting that personality differences would emerge; or at least, not so soon.” “But Don, I beg to differ! We aren’t different! It’s just that with two of us, we have the chance to … to cover more territory, to do things one of us alone didn’t have the time to get around to. That’s what it was supposed to be all about, right from the start!” Sheila spoke up. “Don, I don’t think I’m getting your point. Are you saying that the worm’s revelation, or the human-unity outlook, is not really authenticated as a result of your dual-body experience?” “Well, I’m kind of spiraling in toward my point, assuming I have one. But no, I’m not saying that Donny’s, um, arrival, invalidates our belief in, ah, human, um, interconnectedness. In fact, that’s the major irony, because Donny and I, of all people, already had— have—a functional belief in the, uh, homiletic of human oneness. For the most part, Donny has proven to be an inconceivably rare confirmation of that very idea that ‘I am you and you are me’, and so forth. Not only that, in our case it seems to be a very beneficent illustration—because Nature has a way of providing some messier clues as well: Siamese twins; multiple personalities …” “I think I too am losing the thread of your argument,” Donny said. “I thought we were going to be discussing our relation with Sheila, but instead you began with something about ‘sovereignty’, and then we got to John Donne’s Iland, and Heinlein’s Worm, and now I’m not sure where your spiral is going.” “I guess what I’m saying is that, sure enough, we are one person, you and I—and all of us in the long run—but even you and I … are … are … branching out, let’s say; have a fraction of a degree of different outlook already, where any two other people might have five or ten or 180 degrees of difference.” “But at 360 degrees you’re eye to eye again,” Sheila demurred. Don nodded, and groped toward a conclusion. “I think I’m suggesting that the fact that Donny and I know we’re the same person, plus the fact that we’re now evolving in our own separate shell cases, tends to reaffirm the human-unity hypothesis, not undermine it. It’s a reality we can see from inside and outside at the same time. We above all can appreciate our samenesses and our differences, simultaneously. We more than anyone can appreciate the illusory nature of our separate existences.” “Mmmmm,” was Donny’s noncommittal murmur. ‘But it’s a genuine illusion!” Don exclaimed. “And the moral of all these observations, may be nothing more than a very simple paradox: that our distinct identities are perfectly real, and entirely unreal besides.” “That sounds to me like Charles Fort talking,” Donny replied; then turned to Sheila. “If I can remember his exact words, it was what he called a ‘general philosophy of the hyphen’—to the effect that ‘all things perceptible to us are real-unreal, varying from…one extreme to the other … ‘“ “Yes,” Don corroborated. “His general theme was that parts of the whole try to seem more real by excluding other parts—or as he put it, ‘nothing in our existence is real. The Whole may be Realness.’ And, that we are ‘different expressions of an all-inclusive cheese.’” Sheila remarked to Donny, “Which would explain why you have a little bit of Charles Fort in you; right, A.J. Hoy?” “Indeed,” Donny confessed. “For that matter, one of Bucky Fuller’s best parting shots was when he ended a poem this way: ‘I’ll be seeing you! Forever.’” “So; getting back to my own hyphenated argument here: about whether ‘sovereignty’ is good-bad, real-unreal, and why I’m using it as an analogy. I—we—deplore the very concept, and aspire toward a world political commonwealth. But paradoxically, we also see the usefulness of national sovereignty in demarcating sanctuaries of human liberty, or varieties of human endeavor. The same goes for a multitude of individual ‘selves’. We’re supposed to deplore selfishness and self-centeredness and so forth. Presumably we admire altruistic saints and self-sacrifice and communitarian ideals. But then again, when you think about it, the individual is certainly the alpha, if not the omega, of human existence.” “Mmmm,” Donny shrugged. “At least, you and I happen to be more the Thoreau-type than the Gandhi-type.” “And of course we bear in mind that ‘individualism’ in this part of the world counts for more than the kind of group-think that humanity has had to struggle against in most places through most of history.” “Come on, Don;” Donny protested, “humanity doesn’t struggle; individuals do.” ‘You make my point precisely. It’s just like our ‘sovereignty’ paradox. How much do we emphasize ‘selfhood’ here, and how much do we defer to some kind of ‘oversoul’?” The rhetorical question dangled for a moment until Sheila asked, “Is it a paradox you’ve resolved yet? Or does it need to be?” “Well, let’s say the ‘self’ is an administrative convenience in the Great Chain of Being. Trouble is, with both ‘self’ and ‘sovereignty’, we get too much of a good thing, like, oh—the immune system. Too much of it gives you hay fever; rejects life-saving organs; goes amuck—Lupus syndrome. Too little—AIDS. But—in moderation!— an immune system is a good thing to have. And, I suppose there must be some good reason for seemingly-separate-selves. Not that I’ve been told just yet.” “Maybe it’s all our present brains can handle,” Sheila mused; “I’ve always wondered why evolution confines us to two eyes and one focus of attention. Why not three eyes and two foci? Or six and three, or what have you. Perhaps our generalized individual human brain has enough to cope with, organizing a single human self for one lifetime, maybe stretching enough to love a mate and some children besides.” Donny elaborated: “Yes; and then ‘loving your neighbor as yourself’ begins to stretch it a little too far. It’s hard enough for the human brain to distinctly perceive more than six or seven items at once. Now try to think of yourself as being everyone from Hitler to Gandhi, literally as well as figuratively. ‘There with the grace of God, go I.’ It’s a bit much to swallow, even for someone like me who’s susceptible to that kind of thinking. Otherwise, only a few seers can swing it for now. The rest of us will have to wait for evolution to grow a few more layers on our brains, or eyes in our heads.” “Or eyes in our minds, anyway,” Don remarked. “Another metaphor might be to regard the ‘self’ as a kind of a cell in the totality of life-as-we-know-it …” “Who needs a metaphor when a pun will do?” Donny interrupted. “Just call each one of us a … cellf.” “Ha, you stole my pun, you plagiarist you. So I’ll just throw in one more cell metaphor, and let it go at that. We could compare the human race to a kind of chocolate bar, each self among us a separate little square on the topside, but all linked together in the same continuum of chocolate underneath.” Donny winced and muttered aloud, “I don’t think that’s what John Donne had in mind: ‘no man is chocolate square unto himself’ …” He looked at Sheila and asked, “Did Don tell you how much he has chocolate-on-the-brain?” “Droste’s,” Sheila replied dreamily. Again Donny queried: “So now that we’ve established, or re-established, or asserted, that we’re all the same person, you and me for sure, and Sheila while we’re at it, does that mean that we are all in the same … boat … or chocolate bar, as you put it?” Don cocked an eye at him and responded, “You weren’t going to say ‘all in the same bed’, were you?” Donny flashed a palms-up, not-guilty signal. “Well, you’ve indicated our separate incarnations here are simply administrative technicalities in the human gestalt, and so we might as well consider some of the administrative technicalities if we decide to, um …” As he groped for words, Sheila filled in: “ … become a troika.” “Well, that’s what I’ve been pondering all this while,” Don conceded. “And I think I could now go so far as to say that I’m not necessarily against it in principle.” Sheila addressed Donny. “Is he always that circumspect?” Donny answered, “Absolutely. What he’s just said is ‘I do’, loud and clear. —For him.” “I did??” Don exclaimed. “Did he?” Sheila asked Don E., but it was Don who answered: “What I was suggesting is that we might be able to muddle through: somehow: for the time being, anyway. See how it develops. Leave any of us free to disengage, no recrimination, the way it was with you and Pete. The reason I brought up all this self-and-sovereignty stuff is that it’s something we’ll have to be very much aware of if … if we’re all three living together; or, or, some other ad hoc situation. Donny and I won’t be just interchangeable peas in a pod. For all we know, you might have to mediate! Besides, it’s still only been a short while that we three have known each other—even an ordinary twosome has plenty of things to work out, plenty of ways to go wrong. The degree of finesse we will need—for ourselves, and for the world at large—is a daunting prospect.” By now, Sheila had grabbed Don happily, while at the same time chiding him, “Oh, you brought us out here in the boat so we couldn’t have a group snuggle.” She maneuvered all three of them into the middle seat, herself in between. Amidst the entanglement, Donny declared: “Reminds me of one of my favorite quotations from Alfred Bester–you know, The Demolished Man. ‘One day we’ll all be mind to mind and heart to heart.’” Eventually Sheila said, “I have a question. Why were you pronouncing John Donne like ‘don’?” (Hers was ‘dun’.) “John Donne? Well, it is ‘don’, isn’t it?” Donny counterposed. “No, it’s pronounced ‘dun’, I’m sure. Check it in a dictionary.” “How could that be? It’s not spelled like ‘done’, d-o-ne.” “That’s the English language; I didn’t invent it; I just use it.” “But look; I’ve always assumed Donne is pronounced ‘don’. When you have a double ‘n’, the ‘o’ ought to be like a short ‘o’, not a short ‘u’,” Donny insisted. “Yes,” Don added. “To rhyme with ‘Bonn’. Or ‘bonnet’. Or ‘sonnet’. Or ‘donned’, for that matter; take away the last ‘d’. Or ‘tonne’.” “What’s a ‘tonne’?” Sheila asked factitiously, rhyming it with ‘on’, as had Don. “A ‘tonne’? That’s a metric ton, 1,000 kilos; 2,200 pounds.” “But that’s also pronounced ‘tun’. Check your dictionary.” “Ridiculous. How could you tell them apart, orally?” Donny retorted. Don amplified: “This is why Esperanto is the real stuff. No two ways about its pronunciation. Every sound matches its spelling precisely, and vice versa.” Donny continued: “But imagine trying to figure out English. Look at what you can do with ‘o-n’: ‘on’; ‘only’; ‘one’; ‘onion’. You know, that’s amazing; four words, with five different ways to pronounce ‘o-n’.” Don alternated. “I can think of more; ‘clone’; ‘done’; ‘gone’ …” Donny came back: “ … ‘town’; ‘own’ …” Don again: “ … ‘wont’; ‘font’; ‘front’ …” Then Donny: “ … ‘honest’; ‘honey’; ‘bony’; ‘bonny’; … And now you try to tell me that ‘Donne’ rhymes with ‘done’?” “Honest, Donny-honny,” Sheila said meekly. Then Donny proclaimed, “But even if your dictionary is right about John ‘Dun’, I am still going to rhyme it with ‘Don’.” From their quizzical looks, Donny could tell he had gotten the tacit “why?” he wanted to evoke. So he proceeded to answer. “You see, it provides the final fillip for my own name. We said ‘Don-E.-for Equal’. But now I can also imagine it spelled D-o-n-n-e, as it were; suggestive of John Donne, and the idea that we are all ‘a peece of the continent, a part of the maine’.” “Donne, eh?” “No; Donn E!” “Donny, Donnie,” Sheila intoned, this time dexterously putting their heads to hers, to share an ear with each. The sun had almost set, and when the boat was by and by a-row again, Sheila was still wedged between Don and Donn, to share an oar with each. Which was somewhat clumsy and uncomfortable; but as the lake glided beneath, it was a cozy way to approach the other end. |
Ĉapitro 33: La Alia Fino “Nu, vere, estas nenio pli ol rilata paro de filozofiaj malnovumoj,” Don respondis. “Kiel vi vidas, Donido kaj mi apartenas al tradicio kiu malaprobas la ideon de nacia-ŝtatoj, kaj ŝatas pensi ke ĉiom da homaro formiĝas unuopa nacio. Do, pri tio, ni ankaŭ apartenas al la tradicio kiu konsideras ĉiujn homojn kiel parto unu de la alia. Estas la treaĝa-saĝeco, ‘Mi estas vi kaj vi estas mi’, kiel tiu strofo-ŝtofo de la Beatles [Bitlz] kiu ni citis antaŭtage.” Donido enmetis, “Aŭ la senmortaj vortoj de Pogo: ‘Ni renkontis la malamikon, kaj li estas ni.’” Ŝila igis deklamon: “‘Mi implikas en Homaro; Kaj tiel ne konstatu pro kiu la mortsonorad'…’” (*1) Don sekvis plu: “Jen vi havas ĝin: Neniu estas Insul', ĉiom en si; ĉiu estas pec' de la Kontinent', part' de la mar' …” Do kiel vi scias, la ideo de homa uneco estas ne precize ia ĉiutagaĵo, sed tiu ja daŭras kiel poeta kaj religia metaforo. Kaj se oni ŝance estas pacifisto, tiel ĝi estas alvoko kiun vi prenas serioze; vi ne volas mortigi aliajn homojn—ĉar ili ne estas vere ‘aliaj’ homoj, ili estas ankaŭa parto de vi mem.” “Ŝajnas iom budaisma laŭ mi,” Ŝila diris. “Aŭ bahaisma; kio ajn; John Donne estis kristana kleriko. Mi pensas ke tio estas koncepto menciita de iom ajn da saĝuloj tra la centjaroj.” “Inkluzive tiu karaĉa kontraŭ-pacifista predikanto, Robert A. Heinlein [Hajnlajn],” Donido aldonis. “Vi intencas Stranger in a Strange Land …? [Strangulo en Stranga Lando]” Ŝila ekdiris. “Precize!” “La verma rakonto …?” Ŝila pluis. “La verma prediko!” Don konsentis. “Kiel Valentine Michael Smith aldiris al sia kongregacio, kiam ajn vi renkontas alian senteman estaĵon—viron, virinon, aŭ katon —vi estas renkontanta vin mem en alian aspekton.” Donido reprenis tion. “Kaj, kompreneble, en lia parabolo de la vermo, jen ni havas nian etan rampanton, tunelante en la tero, renkontas alian vermon, diras, ‘ho, vi estas bela, ĉu vi edziĝu al mi?’ …” (Ili ĉiu elkantis la frapfrazon sinkrone:) “‘NE STULTIĜU; MI ESTAS VIA ALIA FINO!’” “Do,” Don pluis, “Donido kaj mi estas la perfekta ilustro. Li estas mia alia fino. Kaj tamen …” Lia voĉo maldaŭris. “Kaj tamen …?” venis la ĝentilaj puŝetoj. “Kaj tamen …” (Don eniris lian grimacon de koncentriĝo) “ĉi tiuj, mm, stilecaj diferencoj estas aperantaj inter ni jam …” “Do?” “Vi komprenu, ĉi tio ne estus surprizo rilate al ies propra natura frato. Aŭ igante viajn proprajn idojn, ni diru—estas simple la naturo de la besto ke ies infanoj estas aŭtonomiaj diferencaj personoj ol siaj gepatroj. Vi donas al ili viajn genojn, sed personeco estas departemento de iu alia; pura hazarda-manĝo. Kvankam je Donido, ĉi tie, mia alia mi, mi ne antaŭvidis ke personecaj diferencoj elmerĝiĝus; aŭ almenaŭ, ne tiom baldaŭ.” “Sed Don, mi petas por malkonsenti! Ni ne estas diferencaj! Estas nur ke kun du de ni, ni havas la ŝancon por … kovri pli da teritorio, por fari pli da aferoj kiujn unu de ni sole ne havis la tempon por malprokrasti. Tio estis la ĉialo, ekde la komenco!” Ŝila elparolis. “Don, mi ne pensas ke mi entrafas vian punkton. Ĉu vi diras ke la revelacio de la vermo, aŭ la homa-uniĝo-perspektivo, estas ne vere aŭtentikigata pro rezulto de via duala-korpa sperto?” “Nu, mi iel spiralas ene al mia punkto, supozante ke mi havas unu. Sed ne, mi ne diras ke la, mm, alveno de Donido, senvalorigas nian kredon je, mm, homa, hm, interkunigadeco. Fakte, tio estas la granda ironio, ĉar Donido kaj mi, pli ol plejparte de ĉiu, jam havis—havas—funkcian kredon je la, hm, predikaĵo de homa unueco. Preskaŭ ĉiel, Donido montriĝis kiel nekoncepteble rara konfirmo de tiu ĝusta ideo ke ‘Mi estas vi kaj vi estas mi’, kaj tiel plu. Ne nur tio, en nia kazo ĝi ŝajnas esti tre bonfara ilustro—ĉar Naturo havas maniero de igante iom da malpuraj indikoj ankaŭ: Siamaj ĝemeloj; multoblaj personecoj …” “Mi pensas ke mi ankaŭ perdas la fadenon de via argumento,” Donido diris. “Mi pensis ke ni estis diskutonta nian rilaton kun Ŝila, sed anstataŭ vi komencis kun io pri ‘suvereneco’, kaj tiam ni atingis je la Insul’ de John Donne, kaj la Vermo de Heinlein, kaj nun mi ne estas certa kien via spiralo iras.” “Mi supozas ke kion mi estas diranta estas ke, tutcerte, ni estas unu persono, vi kaj mi—kaj ĉiu de ni longfine—sed eĉ vi kaj mi … estas … estas … disbranĉantaj, ni diru; havas frakcion da grado da diferenca perspektivo jam, kvankam iuj ajn du aliaj personoj eble havus kvin aŭ dek aŭ 180 gradojn da diferenco.” “Sed ĉe 360 gradoj vi estas samokule refoje,” Ŝila kontraŭetis. Don kapjesis, kaj palpadis al fino. “Mi pensas ke mi konjektas ke la fakto ke Donido kaj mi scias ke ni estas la sama persono, plus la fakto ke ni estas nun evoluantaj en niaj propraj ŝeloj, emas re-firmigi la homa-unueco-hipotezon, ne malfortigi ĝin. Tio estas realeco kiun ni povas vidi el interno kaj ekstero samtempe. Ni super ĉio povas koni niajn samecojn kaj niajn diferencojn, kundaŭre. Ni pli ol iu ajn povas koni la iluzian naturon de niaj apartaj ekzistoj.” “Mmmmm,” estis la rezervita murmuro de Donido. “Sed tio estas ververa iluzio!” Don ekkriis. “Kaj la moralaĵo de ĉiom de ĉi tiuj observaĵoj, eble estus nenio pli ol tre simpla paradokso: ke niaj distingigaj identecoj estas perfekte realaj, kaj tute malrealaj krome.” “Tio laŭ mi ŝajnas kiel Charles Fort [Ĉarlz Fort] parolante,” Donido respondis; tiam sin turnis al Ŝila. “Se mi povas memori liajn ĝustajn vortojn, tio estis kiun li nomis ‘ĝenerala filozofio de la streketo’—ia difino ke ‘ĉiuj aĵoj percepteble al ni estas reala-malreala, variante el…unu ekstsremo al la alia …’” “Jes,” Don konfirmis. “Lia ĝenerala temo estis ke partoj de la tuto penas ŝajni pli reala per elbarante aliajn partojn—aŭ kiel li elmetis ĝin, ‘nenio en nia ekzisto estas reala. La Tuto eble estas Realeco.’ Kaj, ke ni estas ‘diferencaj esprimoj de iu tut-inkluziva fromaĝo.’” Ŝila rimarkis al Donido, “Kiu eksplikus kial vi havis iomete da Charles Fort en vi; ĉu prava, A.Ĵ. Hoy?” “Ja, vere,” Donido konfesis. “Pri tio, unu de la plejbonaj adiaŭa-trafoj de Baĉjo Fuller estis kiam li finis poemon jene: ‘Mi revidos vin! Por ĉiam.’” “Do; revenante al mia propra streketa-argumento ĉi tie: pri ĉu ‘suvereneco’ estas bona-malbona, reala-malreala, kaj kial mi uzas ĝin kiel analogio. Mi—ni—malestimas la koncepton mem, kaj celas al monda politika komunabundo. Sed paradokse, ni ankaŭ vidas la utilecon de nacia suvereneco pro limdifinante sekurejojn de homa libereco, aŭ variaĵojn de homa klopodo. La samo validas por multnombro de individuaj ‘memoj’. Estas supozata ke oni endas bedaŭrigi egoismon kaj mem-centrecon kaj tiel plu. Supoze ni admiras altruismajn sanktulojn kaj mem-oferecon kaj komunumajn idealojn. Sed malgraŭ tio, kiam vi pripensas ĝin, la individuo estas certe la Alfa, se ne la Omega, de homa ekzisto.” “Mmmm,” Donido ŝultrotiris. “Almenaŭ, vi kaj mi ŝance emas pli kvazaŭ Thoreaŭ ol Gandhi.” (*2) “Kaj kompreneble ni tenas enmemse ke ‘individuismo’ en ĉi-parto de la mondo valoras pli ol la tipo de aro-penso kontraŭ kiu homaro devis lukti en plej da lokoj tra plej da historio.” “Ho, diru nenian, Don;” Donido protestis; “homaro ne luktas; tion igas individuoj.” “Vi faras mian punkton precize. Estas ĝuste kiel nia ‘suvereneco’-paradokso. Kiom ni emfazus ‘memecon’ ĉi tie, kaj kiom ni cedus al ia ‘superanimo’?” La retora demando pendis dummomente ĝis Ŝila demandis, “Ĉu tio estas paradokso kiun vi solvis jam? Aŭ ĉu estas bezonata?” “Nu, ni diru ke la ‘memo’ estas administra oportunaĵo en la Granda Ĉeno de Esteco. La ĝeno estas ke, kun kaj ‘memo’ kaj ‘suvereneco’, ni ricevas troon da bona aĵo, kiel, ho—la imuna sistemo. Tro multo da tio donas al vi somerkataron; elĵetas viv-savajn organojn; freneziĝas— Sindromo de Lupus. Tro malmulto da tio—AIDSO. Sed— laŭ modereco!—imuna sistemo estas bona aĵo por havi. Kaj, mi supozas ke devas esti ia bona kialo por ŝajnante-apartaj-memoj. Kvankam oni ne rakontis tiun al mi ĝis nun.” “Eble tio estas ĉiom kiom niaj nunaj cerboj povas trakti,” Ŝila proponis; “Mi ĉiam scivolis kial evoluo limigas nin al du okuloj kaj unu fokuso de atento. Kial ne tri okuloj kaj du fokusoj? Aŭ ses kaj tri, aŭ kiom ajn. Eble nia ĝeneraliga individua homa cerbo havas sufiĉon por allukti, organizante unuopan homan memon por unu vivdaŭro, eble larĝante sufiĉon por ami kunulon kaj iom da infanoj krome.” Donido ellaboris: “Jes; kaj tiam ‘amante vian najbaron kiel vin mem’ komencas larĝigi tion iomete tro for. Estas sufiĉe malfacila por la homa cerbo por distinge percepti pli ol ses aŭ sep aĵojn samtempe. Nun penu pensi pri vi mem kiel estante ĉiuj el Hitler al Gandhi, kaj absolute kaj figure. ‘Tie kun la graco de Dio, iras mi.’ Estas iomete troo por gluti, eĉ por iu kiel mi kiu estas tuŝebla de tia pensado. Alie, nur kelkaj profetoj povas fari tion nuntempe. La restaĵo de ni devos atendi por evoluo por kreskigi kelkajn pli da tavoloj sur niaj cerboj, aŭ okuloj en niaj kapoj.” “Aŭ okuloj en niaj mensoj, ĉiaokaze,” Don rimarkis. “Aldona metaforo estus por rigardi la ‘memon’ kiel la ĉelo en la tuteco da vivo-kiel-ni-konas-ĝin …” “Ĉu memo ekvalas membro?” Donido interrompis. “Se vi volas vortludi, mi nur finfinos kun unu plu ĉela metaforo. Ni povus kompari la homan rason al ia ĉokolada tabuleto, ĉiu memo inter ni iu aparta eta kvadrato sur la supra flanko, sed ĉiu kunigata en la sama kontinuaĵo de ĉokolado malsupre.” Donido malridis kaj subdiris laŭte, “Mi ne pensas ke tio estas kiun John Donne havis enmense: ‘neniu estas ĉokolad-kvadrato, ĉiom en si’ …” Li rigardis al Ŝila kaj demandis, “Ĉu Don diris al vi kiom li havas ĉokolad-sur-la-cerbo?” “Droste’s,” Ŝila respondis sonĝeme. Refoje Donido petis: “Do nun ke ni konstatis, aŭ re-konstatis, aŭ asertis, ke ni ĉiuj estas la sama persono, vi kaj mi je certe, kaj Ŝila parenteze, ĉu tio signifas ke ni ĉiuj estas en la sama … boato … aŭ ĉokolada tabulo, kiel vi esprimis tion?” Don strabis al li kaj respondis, “Vi ne estis dironta ‘ĉiuj en la sama lito, ĉu?” Donido ekmontris polmo-supren, ne-kulpan signon. “Nu do, vi indikis ke niaj apartaj inkarniĝoj ĉi tie estas simple administraj teknikaĵoj en la homa ĉiomo, kaj tiel ni konsilinde konsideru iom da la administraj teknikaĵoj se ni decidus, hm …” Dum li palpis por vortoj, Ŝila interplenigis: “…iĝi triumo.” “Nu, tio estas kiun mi estis pripensanta tuttempe,” Don cedis. “Kaj mi pensas ke mi povus nun tiom pluiri kiom por diri ke mi ne necese estas kontraŭ tion je principo.” Ŝila alparolis Donidon. “Ĉu li estas ĉiam tiom nerekta?” Donido respondis, “Kompreneble. Kion li ĵus diris estas ‘Mi faru’, laŭte kaj klare. —Por li.” “Ĉu ja??” Don ekkriis. “Ĉu vere?” Ŝila demandis al Don E., sed estis Don kiu respondis: “Kion mi sugestas estas ke ni eble eblas trapasumi: iel: dumtempe, ĉiaokaze. Vidi kiel tio disvolvas. Lasi iun ajn de ni libera por malkroĉi, sen riproĉoj, kiel estis je vi kaj Petro. La kialo ke mi starigis ĉion da tiu memo-kaj-suvereneco-ŝtofo estas ke tio estas io pri kio ni devos esti tre multe konscia se … se ni ĉiuj tri estas kunloĝanta; aŭ, aŭ, ia alia porokaza situacio. Donido kaj mi ne estos nur interŝanĝeblaj pizoj en guŝo. Tiom kiom ni scias, vi eble devas interpacigi! Krome, estas ankoraŭ nur mallonga tempo ke ni tri estas konanta unu la alian—eĉ ordinara duumo havas multon da aferoj por ellabori, multon da okazoj por fuŝiĝi. La grado da subtilado kiun ni bezonus—kaj por ni mem, kaj por la mondo ekstere—estas timiga perspektivo.” Je nun, Ŝila ekprenis Donon feliĉe, samtempe petole aldirante lin, “Ho, vi venigis nin ĉi for en la boato tial ke ni ne povus havi grupan kunkuŝadon.” Ŝi manovris ĉiujn de ili en la meza seĝo, si intere. El la implikado, Donido deklaris: “Memorigas min de unu de miaj favoraj citaĵoj el Alfred Bester—vi scias, The Demolished Man [La Malkonstruita Viro]. ‘Unu tago ni ĉiu estos menso al menso kaj koro al koro.’” Eventuale Ŝila diris, “Mi havas demandon. Kial vi prononcas John Donne kiel ‘dan’?” (Tiu de ŝi estis ‘duhn’.) (*3) “John Donne? Nu, tiu estas ‘dan’, ĉu ne?” Donido kontraŭpozigis. “Ne, tiu estas prononcata ‘duhn’, mi estas certa. Kontrolu ĝin en vortaro. “Kiel povus tiu esti? Ĝi ne estas literumata kiel ‘done’, d-o-n-e.” [= ‘duhn’; signifante ‘farita’] “Tiu estas la angla lingvo; mi ne inventis ĝin; mi nur uzas ĝin.” “Sed rigardu; mi ĉiam supozis ke oni prononcu Donne kiel ‘dan’. Kiam aperas la duopa ‘n’, la ‘o’ devas esti mallonga ‘o’, ne mallonga ‘u’,” Donido insistis. “Jes,” Don aldonis. “Por rimiĝi kun ‘Bonn’. Aŭ ‘bonnet’. Aŭ ‘sonnet’. Aŭ ‘donned’, pro tio; forprenu la lastan ‘d’. Aŭ ‘tonne’.” [= Ban; banet; sonet; tan; signifante ‘germana urbo’; ‘ĉapelo’; ‘soneto’; ‘sinvestis’; ‘tuno’] “Kio estas ‘tonne’?” Ŝila demandis artefarite, rimante ĝin kun ‘an’, kiel faris Don. “‘Tonne’? Tiu estas metra tuno, 1,000 kiloj; 2,200 funtoj.” “Sed tiu ankaŭ oni prononcas ‘tuhn’. Kontrolu vian vortaron.” “Ridinda. Kiel povus vi distingi ilin, buŝe?” Donido ripostis. [Verkista rimarko: laŭ Ŝila, kaj la angla tuno kaj la metra tuno havas la saman prononcon, ‘tuhn’; sed laŭ Don, ili malsimilas pro ilia literumado: la angla tuno estas ‘ton’—‘tuhn’ ĉiuokaze—, kaj la metra tuno estas ‘tonne’— ‘tan’, laŭ Don.] Don ampleksis: “Tio estas kial Esperanto estas la vera afero. Nenia du-flankeco pri ties prononcado. Ĉiu sono konformas al ties literumado precize, kaj inverse.” Donido pluis. “Sed imagu penante deĉifri la anglan. Rigardu kion oni povas fari per la kunliteroj ‘o-n’: ‘on’; ‘only’; ‘one’; ‘onion’. Fakte, tio estas mirigega: kvar vortoj, kun kvin diferencaj prononcoj de ‘o-n’.” [= an; onli; ŭan; uhnjn; signifante ‘sur’; ‘nur’; ‘unu’; ‘cepo’] Don alternis: “Mi povas pensi de pluoj: ‘clone’; ‘done’; ‘gone’ …” [= klon; duhn; gan; signifante ‘klono’; ‘farita’; ‘irita’] Don revenis: “… ‘town’; ‘own’ …” [= taŭn; on; signifante ‘urbo’, ‘posedi’] Don refoje: “… ‘wont’; ‘font’; ‘front’ …” [= ŭont; fant; fruhnt; signifante ‘emo’; ‘tajparo’; ‘antaŭa’] Tiam Donido: ‘ … ‘honest’; ‘honey’; ‘bony’; ‘bonny’; … Kaj nun vi penas diri al mi ke ‘Donne’ rimas kun ‘done’?” [= anest; huhni; boni; bani; signifante ‘honesta;’ ‘mielo’; ‘ostema’; ‘kara’] “Tiel-ĉiel, mia miel’,” Ŝila diris humile. Tiam Donido proklamis, “Sed eĉ se via vortaro pravas pri John ‘Duhn’, mi malgraŭ rimos ĝin kun ‘Don’.” [= dan, sia nom-prononco angle.] Per ilia mok-demandemaj mienoj, Donido povis scii ke li elprenis la silentan ‘kial?’ kiun li volis elvoki. Do li daŭris al la respondo. “Komprenu, tiel metas la fina-tuŝon al mia propra nomo. Ni diris ‘Don-E.-pro-Egala’. Sed nun mi povas ankaŭ imagi ĝin literumatan D-o-n-n-e, kvazaŭe; sugestema de John Donne, kaj la ideo ke ĉiu de ni estas pec' de la Kontinent', part' de la mar' …” “Ĉu Donne, he?” “Ne; Donn E!” “Donido, Donijdo,” Ŝila kveris, ĉi tiam manlerte metante iliajn kapojn al tiu de ŝi, por kunigi je ĉiu po unu orelo. La suno estis preskaŭ subirata, kaj kiam la boato remiĝis denove, Ŝila estis ankoraŭ kojnita inter Don kaj Donn, por kunigi je ĉiu po unu remilo. Estis iom mallerta kaj malkomforta; sed dum la lago glitis sube, tio estis intima vojo por aliri la alian finon. (*1) Tiu kaj la sekvanta: bon-konata citaĵo el la angla verkisto John Donne [Ĝan Dan], (1573-1631). Mi imitas Esperante lian antikvan anglan (1624). Reiru (*2) Henry David Thoreau [Toro]: deknaŭjarcenta Usona verkisto kiu subtenis individuan etikon. Reiru (*3) Verkista rimarko: En la angla versio, jen okazas diskuto inter la tri, mokante la senordan prononcadon de tiu lingvo. Mankas al Esperanto la angla sono de uh, la mallonga u, kiu estas inter la Esperanto-sonoj de a kaj o. Mi petas ke la E-leganto penas kaj tenas enmense tian uh-sonon; kaj mi klopodas traduki la prononc-aferon tiom kiom mi povas. Rimarku ankaŭ ke la angla prononco de Don en Esperanto estas Dan. Reiru |